Kiến tạo thể chế tốt để doanh nhân an tâm làm ăn

Ngày 25-8, Trường đại học Luật TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Thể chế kiến tạo - Khơi thông dòng chảy phát triển". Đây là phiên chuyên đề pháp lý trong khuôn khổ Vòng đối thoại địa phương thuộc Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF 2025).

Bà Phạm Thị Bích Huệ, phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, kỳ vọng diễn đàn không chỉ dừng ở việc nhận diện điểm nghẽn thể chế, mà còn đưa ra kiến nghị thực chất, có thể đến nghị trường Quốc hội và bàn làm việc của Chính phủ.

"Trong hành trình kiến tạo thể chế, vai trò doanh nghiệp tư nhân ngày càng quan trọng. Chúng ta không chỉ là người thụ hưởng mà còn là đồng kiến tạo chính sách", trưởng ban tổ chức VPSF nhấn mạnh.

Cẩn trọng hình sự hóa vi phạm kinh tế

Tại phiên chuyên đề pháp lý, nhiều chuyên gia luật, đại diện hiệp hội ngành nghề và doanh nhân thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn thể chế, pháp luật kìm hãm kinh tế tư nhân như rủi ro pháp lý, thủ tục chồng chéo, chi phí tuân thủ cao và đặc biệt là nguy cơ hình sự hóa vi phạm dân sự, kinh tế.

Luật sư Trần Đình Chiến (Công ty Luật TNHH AVB Lawyers) nêu thực tế một số điều trong Bộ luật Hình sự quy định quá rộng, khiến ranh giới giữa tranh chấp dân sự, thương mại và xử lý hình sự trở nên mong manh.

"Nhiều vụ việc thuần túy về hợp đồng lại bị khởi tố hoặc đe dọa khởi tố hình sự, gây tâm lý hoang mang cho doanh nhân, khiến họ e ngại ký kết hợp đồng hay đầu tư, đặc biệt với hợp đồng rủi ro cao", ông Chiến trình bày.

Đề xuất hoàn thiện pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân, TS Nguyễn Thị Ánh Hồng, trưởng bộ môn Luật Hình sự Trường đại học Luật TP.HCM, nhấn mạnh cần thay đổi tư duy pháp lý hình sự đối với tội phạm kinh tế, giảm tình trạng hình sự hóa.

Bà cho rằng việc hình sự hóa các vi phạm dân sự, kinh tế là trái luật, dễ dẫn đến oan sai. Một nguyên nhân là các mức định lượng tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự còn bất cập.

Ví dụ, 5 triệu đồng cho tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hay 4 triệu đồng cho tội lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản không còn phù hợp với thực tế. TS Hồng kiến nghị cần điều chỉnh triệt để để Luật Hình sự có sự linh hoạt trước tốc độ thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế.

Pháp lý cho chuyển đổi xanh

Hội thảo cũng tập trung thảo luận về chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, gồm quản trị tài sản số, thị trường carbon, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển đô thị và công trình xanh, trong bối cảnh Nghị quyết 68 định hướng tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững.

ThS Lưu Thị Thanh Mẫu, phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, lưu ý tốc độ đô thị hóa nhanh gây ô nhiễm môi trường, trong khi Việt Nam đã cam kết Net Zero 2050. Do đó thúc đẩy mô hình đô thị xanh, công trình xanh là yêu cầu cấp thiết.

"Đến nay công trình xanh ở Việt Nam chủ yếu do khối tư nhân thực hiện trên tinh thần tự nguyện, trong khi khu vực công với 3.000-4.000 công trình mỗi năm như bệnh viện, trường học, trung tâm hành chính vẫn chưa áp dụng nhiều", bà Mẫu nêu.

Trong tham luận, CEO của Công ty Phúc Khang Corporation kiến nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành bộ công cụ đánh giá công trình xanh riêng cho Việt Nam.

Tương tự Singapore có tiêu chuẩn Green Mark, việc chứng nhận công trình xanh do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp sẽ ngăn tình trạng áp dụng tùy tiện, tạo cơ sở phát triển công trình xanh bài bản, nghiêm túc và thực chất.